Osoby

GORECKI Wiesław (23 grudnia 1903 Czerniowce, Ukraina – 13 kwietnia 1981 Kraków),

kierownik literacki teatru, reżyser. 

Był synem inżyniera Konrada Goreckiego i Walerii z domu Skowron; mężem Stefanii z Pawińskich (ślub 24 października 1931 w Krakowie), nauczycielki muzyki i wiolonczelistki (występowała w teatrze Mikroscena, należała do zespołu muzycznego Teatru Rapsodycznego). W 1922 ukończył gimnazjum w Krakowie, w 1922–27 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, studia kontynuował jeszcze w roku akademickim 1930/31, tytułu magistra jednak nie uzyskał. Całe życie zawodowe związał z Krakowem. 

W latach 30. był recenzentem teatralnym i muzycznym w krakowskiej rozgłośni Polskiego Radia, a także w „Gazecie Literackiej” (pod pseudonimem wigo), „Expresie Ilustrowanym”, „Przeglądzie Teatralnym, Filmowym i Radiowym”. Należał do ugrupowania poetyckiego „Nowa Liryka”. W 1934 był jednym z założycieli zespołu literacko-teatralnego pod nazwą Mikroscena, gdzie wystawiano jego jednoaktówki, np. Windę, Bez stempla, Bunt, Oszusta. Razem z Tadeuszem Kudlińskim opracował inscenizację Hamleta, opartą na Studium o Hamlecie Stanisława Wyspiańskiego; propozycja wystawienia jej w Teatrze im. Słowackiego nie została przyjęta. W 1938 został sekretarzem stowarzyszenia Krakowska Konfraternia Teatralna i wspólnie z Tadeuszem Kudlińskim założył aktorskie „Studio 39”, w którym wykładał. W 1938 na Dni Krakowa przygotował scenariusz widowiska Jak to Jan Sobieski imci pana Moliera oglądał, wystawionego przez Teatr Akademicki. Reżyserował też w amatorskich zespołach robotniczych. Zbiór jego jednoaktówek został wydany w tomie „Winda i inne szkice sceniczne” (Warszawa 1928), a zbiór opowiadań w tomie „Ostatnia przeszkoda” (Warszawa 1930). 

W latach II wojny światowej i okupacji niemieckiej w jego mieszkaniu przy Rynku Kleparskim 5 odbywały się tajne wieczory poetyckie, których uczestnikami byli m.in. Juliusz Osterwa, Mieczysław Kotlarczyk z aktorami swojego zespołu: Karolem Wojtyłą i Danutą Michałowską; 28 listopada 1942 przedstawiono fragmenty Pana Tadeusza, a Wojtyła recytował fragmenty spowiedzi Księdza Robaka. W czasie tych wieczorów, Gorecki wspólnie z Tadeuszem Kudlińskim prowadził kursy dramatyczne. W 1943 założył Teatr Jednoaktówek i wystawił (w swoim mieszkaniu) sztukę własnego autorstwa Uprasza się wycierać obuwie (przedstawienie przez publiczność zwane Wycieraczką), a w 1944 (w mieszkaniu prywatnym) Miłość czystą u kąpieli morskich (przy pomocy Jerzego Merunowicza). W teatrze tym występowali też m.in.: Juliusz Kydryński, Tadeusz Kwiatkowski, D. Stelmachówna. Współpracował z Krakowskim Teatrem Podziemnym Adama Mularczyka, prowadził prace szkoleniowe dla aktorów, reżyserował tu Niespodziankę. W 1943 w podziemnym „Miesięczniku Literackim” opublikował artykuł pod tytułem Teatr objazdowy. Jak wspominał Juliusz Kydryński:

Wiele przedstawień konspiracyjnych, urządzanych

w mieszkaniach prywatnych, lecz także w osiedlach robotniczych, czy świetlicach fabrycznych (np. przedstawienie Wiesława Brodzińskiego w fabryce Solvay pod Krakowem), doszło do skutku jedynie dzięki opiece artystycznej

i wskazówkom Goreckiego.

Z ramienia Delegatury Rządu AK zajmował się przydzielaniem pieniędzy dla potrzebujących artystów. W 1945 był współzałożycielem Studia Starego Teatru (pod jego kierownictwem jeden z zespołów przygotował Miłość czystą u kąpieli morskich), od 1 października 1945 kierownikiem Studia Aktorskiego przy Teatrze im. Słowackiego. 

W 1946–75 wykładał historię teatru i dramatu, analizę tekstu, naukę o wierszu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (do 1949 Państwowa Szkoła Dramatyczna, potem do 1955 Państwowa Wyższa Szkoła Aktorska). Wychował wiele roczników aktorów, był bardzo lubianym i szanowanym pedagogiem, jego uczniami byli m.in.: Halina Gryglaszewska, Halina Mikołajska, Gustaw Holoubek, Stanisław Zaczyk, Maja Komorowska.

Krzewił nie tylko wiedzę teatralną, ale i zapał do zawodu aktorskiego 

(„Tygodnik Powszechny”).

Pisał recenzje i artykuły na temat teatru w „Dzienniku Polskim”, „Froncie Teatralnym”, „Listach z Teatru”. W sezonach 1959/60–1962/63 był kierownikiem literackim Teatru Rozmaitości. Jego jednoaktówkę Jeszcze raz Elektra wystawiono w marcu 1976 w Teatrze Bagatela w Krakowie (wspólnie z utworem Karola Estreichera Trzy rozmowy pułkownika Odysa). 

Pisał też wiersze, słuchowiska radiowe, przekładał z literatury francuskiej (m.in. Guy de Maupassanta). We wspomnieniu o swoim profesorze Gustaw Holoubek napisał:

bez niego nie byłoby tej Szkoły i pewnie przy okazji – nas,

a w każdym razie nas takich, jakimi jesteśmy. [...] Cichy, bezradny, naiwny do granic  wytrzymałości, mieszkał – tak nam się zdawało – w szkole, bo zawsze był obecny i czekał na nas

o każdej porze dnia i nocy. Był ofiarą najdzikszych naszych kawałów, ale też naszym spowiednikiem, powiernikiem zwierzeń i lekarzem, lekarzem-specjalistą od naszych lęków, smutków, dramatów. Odwzajemnialiśmy mu się miłością

i czułym nad nim opiekuństwem. 

Bibliografia

Almanach 1980/81; Bartelski: Pisarze; Bibliografia dramatu;. J. Ciechowicz: Dom opowieści. Ze studiów nad Teatrem Rapsodycznym Mieczysława Kotlatczyka, Gdańsk 1992; Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000; Kraków muz. 1918–39; T. Kudliński: Młodości mej stolica, Warszawa 1970; Kudliński: Przypadki; Kydryński s. 56, 57; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Orzechowski: Stary Teatr: B. Osterloff: Pejzaż. Rozmowy z M. Komorowską, Warszawa 2004 50-lecie T. Rapsodycznego; PWST w Krakowie; J. Ronard Bujański: Starego Teatru druga młodość, Kraków 1985; Wilski: Szkolnictwo; Wspomnienia w 100-lecie T. im. Słowackiego (G. Holoubek); W. Zechenter: Upływa szybko życie, Kraków 1971; S. Żytyński: Bez rampy i sztampy, Kraków 1972; Gaz. Krak. 1981 nr 81; Magazyn Kult. 1973/74 nr 1/4 (W. Górecki: Pamięci, gdzie jesteś?; il.); Pam. Teatr. 1960 z. 2 s. 290, 1963 z. 1–4 s. 11, 51, 55, 68, 81, 146, 147, 151, 152, 154, 1964 z. 4 s. 433–435; 1997 z. 1–4 s. 333, 334, 392, 410; Twórczość 1946 z. 3 (J. Kydryński), 1981 nr 8; Tyg. Powsz. 1981 nr 18; Życie Lit. 1981 nr 17; Akt ślubu, Arch. USC Kraków: Akta, PWST Kraków, Uniw. Jagiell. 

Ikonografia

Z. Kordecki: Portret, rys., oł., 1957 – własność autora Gdańsk: M. Rudnicki: Portret, karyk., rys., repr. Magazyn Kult. 1973/1974 nr 1/4 s. 46.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Wiesław Gorecki (23 XII 1903 Czerniowce - 13 IV 1981 Kraków), krytyk teatr. i muz., dramaturg, reż., pedagog. W l. trzydziestych był m. in. recenzentem teatr, i muz. Gazety Literackiej, Expressu Ilustrowanego, Przeglądu Teatralnego, Filmowego i Radiowego, Ostatnich Wiadomości Porannych, rozgłośni PR w Krakowie (pseud. "wigo"). Od 1933 sekretarzem Związku Literatów, współzałożycielem zespołu lit.- teatr. "Mikroscenka" (1934), w którym wystawiono m. in. trzy jego jednoaktówki - Oszust, Bunt, Winda; w 1938 został sekretarzem Krakowskiej Konfraterni Teatralnej, następnie współzałożycielem (z Tadeuszem Kudlińskim) i wykładowcą aktorskiego "Studia 39", działającego pod patronatem Związku Literatów, reżyserem zespołów robotniczych. W okresie okupacji hitlerowskiej działał w podziemiu kulturalnym na terenie Krakowa. Od 1939 wykładał na tajnych kursach teatralnych. W 1943 założył we własnym mieszkaniu przy pl. Kleparskim 5 teatrzyk konspiracyjny, zwany T. Jednoaktówek, w którym wystawił m. in. "Miłość czystą u kąpieli morskich" Norwida, ponadto współdziałał z T. Podziemnym Adama Mularczyka, gdzie reżyserował "Niespodziankę" Rostworowskiego. Po wyzwoleniu nadal działał w Krakowie, był recenzentem Dziennika Polskiego, Frontu Teatralnego, Listów z Teatru, współzałożycielem i wykładowcą Studia Starego Teatru, wieloletnim pedagogiem krak. szkoły dramatycznej (historia teatru i literatury, analiza tekstu), autorem krótkich utworów dram. i opowiadań historycznych "W jasyrze". Źródło: Almanach sceny polskiej 1980/81