Olgierd Straszyński
STRASZYŃSKI Olgierd Marian (29 XI 1903 Mariupol na Ukrainie - 12 I 1971 Warszawa), dyrygent, kierownik muz. teatru. Był synem Stanisława S., inżyniera dróg i mostów, i Anieli z Aleksandrowiczów, pianistki i śpiewaczki, wnukiem Witolda Aleksandrowicza (zob. t. 1), ojcem dyrygenta Andrzeja Straszyńskiego, mężem Wandy z domu Ryś (ślub 22 IX 1935 w Nowym Sączu). W dzieciństwie uczył się grać na skrzypcach, potem wstąpił do szkoły muz. K. i M. Sławicz-Regameyów w Kijowie. W 1914-16 występował na koncertach jako młodociany solista. W 1920 przyjechał do Warszawy; w 1923 ukończył Gimn. im. Mickiewicza i wstąpił do konserwatorium, gdzie studiował teorię i dyrygenturę (u G. Fitelberga i A. Dołżyckiego), dokształcając się prywatnie u E. Młynarskiego oraz w Wiedniu (1927), Berlinie i Paryżu (1929). W 1930 uzyskał dyplom i debiutował jako dyrygent w Filharmonii Warszawskiej. W 1935 został jednym z czterech dyrygentów Wielkiej Orkiestry PR pod kier. G. Fitelberga. Debiutował jako dyrygent operowy 30 V 1935 w warsz. T. na Wyspie w Łazienkach, prowadził wtedy przedstawienie "Verbum nobile". Do wybuchu wojny występował w różnych miastach kraju, dyrygując orkiestrami symfonicznymi na estradach koncertowych i w radiu. W czasie okupacji niem. działał w konspiracji, kolportował tajną gazetę "Polska żyje", ratował zbiory biblioteki muz. WTM, organizował tajne koncerty z nagraniami płytowymi, kierował (wespół z B. Rutkowskim) komórką muz. "Roju" - działu Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK. Prowadził koncerty na rzecz RGO w gmachu konserwatorium przy Okólniku. Po wybuchu powstania warsz., objął i prowadził do kapitulacji kierownictwo muz. radiostacji powstańczej "Błyskawica". Wywieziony do Niemiec, do fabryki Kruppa w Essen, uciekł i przedostał się do Nowego Sącza. Był tam od stycznia do września 1945; z przebywającą tu grupą muzyków uchodźców i amatorów utworzył orkiestrę dętą i symfoniczną (przy PPS i Warsztatach Kolejowych), dawał na rynku koncerty także z udziałem solistów i aktorów (m.in. w kwietniu i czerwcu). Po powrocie do Warszawy skompletował orkiestrę i 4 XII 1945 poprowadził pierwszą powojenną prem. operową Sceny Muzyczno-Operowej Miejskich T. Dramatycznych: "Verbum nobile" i "Pajace". "Pochwały należą się w równej mierze panu Olgierdowi Straszyńskiemu, wytrawnemu i czujnemu dyrygentowi. Szczuplejsza, aniżeśmy nawykli, orkiestra brzmiała pod jego batutą soczyście, w rolach instrumentowych nieskazitelnie. Lirycznej uwertury słuchało się z przyjemnością. Też i chórów" pisał wówczas J. Kawecki. Ze sceną operową Miejskich T. Dramatycznych związany był do 1948 (w sez. 1946/47 był jej kier. muz.); sprawował kierownictwo muz. "Madame Butterfly" i "Wesołych kumoszek z Windsoru" (1946), dyrygował "Cyrulikiem sewilskim" i "Faustem" (1946), "Halką" (1947); w lipcu 1946 przygotował wieczór baletowy w choreografii P. Zajlicha ("Chopiniana", "Wesele w Ojcowie", "Divertissement"). Jednocześnie współpracował z innymi scenami muz. Warszawy, np. w maju 1948 dyrygował prem. "Księżniczki czardasza" w T. Komedii Muzycznej. Doprowadził również do wznowienia działalności przedwojennej firmy płytowej "Odeon", był jej dyr. (od marca 1946 do września 1947), a po upaństwowieniu, przyłączeniu do Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Muz. i zmianie nazwy na "Muza" - kier. muz. (do 1950). Nagrał w niej kilkadziesiąt płyt z popularnym repertuarem operowym, utrwalając głosy wybitnych śpiewaków tamtego czasu. W 1946-47 kierował także Miejską Orkiestrą Symfoniczną w Warszawie; wyjechał z nią na gościnne występy do Pragi i dyrygował przedstawieniem "Madame Butterfly" (9 VIII 1947). Współpracował też z radiem, pisał piosenki do kabaretu "Kukułka". Oskarżony w prasie, że na płytach "Muzy" nagrywa utwory szkodliwe politycznie zamiast pieśni masowych, musiał zrezygnować z wielu dotychczasowych zajęć. W sez. 1949/50 i 1951-53 był dyrygentem Pomorskiej Orkiestry Symfonicznej w Bydgoszczy, w sez. 1950/51 dyrygentem Opery w Warszawie. W 1953 pracował z zespołami muz. PR we Wrocławiu, w 1954-56 był kier. artyst. i pierwszym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej w Lublinie i doprowadził do przemianowania jej na Filharmonię. W 1956 sprawował (krótko) kierownictwo muz. Operetki w Lublinie. W 1957-60 był kier. artyst. i pierwszym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej w Olsztynie. W 1960 na Polach Grunwaldzkich, w rocznicę bitwy, prowadził wielki koncert plenerowy wystawiając operomontaż "Konrad Wallenrod" i poemat symfoniczny J. Maklakiewicza "Grunwald". Od 1960 był drugim dyrygentem Orkiestry Symfonicznej w Koszalinie, a w 1961 kier. muz. i dyrygentem w T. im. Jaracza w Olsztynie. W 1962-68 był dyrygentem T. Muzycznego w Łodzi; sprawował tam kierownictwo muz. premier operetek: "Biała akacja", "Can-Can", "Fajerwerk", "Domek trzech dziewcząt". Dyrygował gościnnie orkiestrami filharmonicznymi i radiowymi w Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu, Lublinie, Łodzi, Koszalinie, Katowicach. W 1968 przeszedł na emeryturę; założył wtedy i prowadził w Warszawie Zespół Instrumentalny Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów. Zmarł nagle podczas prowadzenia próby z tym zespołem. W 1970 ukazał się wybór pieśni żołnierskich w jego opracowaniu pt. "Niech wiatr ją poniesie...." Cechowała go doskonała znajomość partytur utworów, którymi dyrygował, jak też zdolność nawiązywania i utrzymywania kontaktu z orkiestrą, dyrygował z temperamentem i ekspresją ruchów. Najczęściej i najlepiej wykonywał dzieła kompozytorów pol. (np. w Bydgoszczy w 1952 i Lublinie w 1954 zaprezentował pierwsze estradowe wykonania "Harnasiów") oraz rosyjskich. Był czynnym organizatorem życia muzycznego. Bibl.: Błaszczyk: Dyrygenci (il.); Jankowski, Misiorny; Nowowiejski: Pod zielonym Pegazem; S. Zadrożny: Tu Warszawa. Dzieje radiostacji powstańczej "Błyskawica", Londyn 1964; Ruch Muz. 1972 nr 5; Tyg. Warsz. 1945 nr 6 (J. Kawecki); Życie Warsz. 1971 nr 11; Akta, T. Wielki Warszawa; Akta, SPAM; Materiały w zbiorach żony, Wandy Straszyńskiej-Skrzeszewskiej. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
