Magdalena Grodyńska
GRODYŃSKA Magdalena (25 maja 1926 Warszawa – 19 października 1984 Kraków),
aktorka.
Była córką Jana Grodyńskiego i Anny z Nowaków. Przed II wojną światową ukończyła Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Krakowie. W czasie okupacji niemieckiej studiowała filologię polską na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim. Od wiosny 1945 należała do pierwszego, powojennego zespołu krakowskiego Starego Teatru; 27 kwietnia 1945 wystąpiła w roli Stefci (Teoria Einsteina); była słuchaczką Studia Aktorskiego Iwo Galla w Krakowie.
Na sezon 1945/46 zaangażowała się do Teatru Miejskiego we Wrocławiu, zagrała tu Krystynę (Moja siostra i ja), Wandę (Grube ryby), Grace (Roxy). W sezonie 1946/47 występowała w Teatrze Rapsodycznym w Krakowie w widowiskach poetyckich: Żołnierzowi, Rapsod, Król Duch, Samuel Zborowski. W 1948 przed Komisją Związku Artystów Scen Polskich w Łodzi zdała aktorski egzamin eksternistyczny. W sezonach 1947/48–1955/56 była aktorką Teatru Wybrzeże w Gdańsku; grała tu dużo, niemal w każdej premierze, jej role to m.in.: Maryna (Wesele), „bardzo poprawna” aktorsko Tekla (Dom kobiet), Fifi (Królowa przedmieścia), Lokatorka (Moralność pani Dulskiej), Liza (Wassa Żeleznowa), „wdzięczna i nieśmiała” Marianna (Świętoszek), Michele (Pociąg do Marsylii), Pola (Mieszczanie), „przezabawna” Tilly (Świerszcz za kominem), Dorota Podlodowska (Droga do Czarnolasu), Konstancja (Osobliwe zdarzenie), Eliza (Huzarzy).
Później wróciła do Krakowa i w 1957–59 oraz 1961–67 była aktorką Teatru Rapsodycznego; wystąpiła m.in. jako: Chrystyna (Legendy złote i błękitne, 1957; „szczególnie pięknie wygłosiła swą pieśń miłosną Sulamitki”, pisał Tadeusz Kudliński), Księżna (Don Juan Byrona, 1958), Muza Wschodnia (Beniowski, 1959), Komentarz (Dziady, 1961), Miłość (Orland szalony, 1961), Niewolnica (Ruslan i Ludmiła, 1962), Louhi (Kalewała, 1963), George Sand (Fortepian i pióro, 1965; rola ta przyniosła jej uznanie krytyków i publiczności), Czarownica (Faust, 1965), Narratorka (Eugeniusz Oniegin, 1966), Penelopa (Odyseja, 1967). Z tego okresu zapamiętała ją Danuta Michałowska:
Miała matowy, niski głos. Brzmiał interesująco, ale był jakby przyduszony. Jej dziewczęcość skrzyżowana była z jakimś niepokojącym odciekiem zgorzkniałej dojrzałości. Niepozorna
i nieefektowna w «życiu», na scenie stawała się piękna. Świetnie się charakteryzowała i żaden kostium jej nie przeszkadzał.
W sezonie 1959/60 grała w Teatrze im. Żeromskiego w Kielcach, np. Annę (Słomkowy kapelusz). Po zamknięciu Teatru Rapsodycznego, zaangażowała się do Teatru Muzycznego Opery i Operetki w Krakowie, i do 1979 pracowała tu jako asystentka reżysera. Ceniona przez dyrektora teatru, Kazimierza Korda, pełniła tę funkcję m.in. przy przedstawieniach operowych: Don Giovanni, Madame Butterfly – 1969; Orfeusz i Eurydyka (1970); Borys Godunow, Marta – 1971; Don Carlos (1972), Traviata (1973), Hrabina (1974), także operetkowych: Wiedeńska krew (1968), Dama od Maxima (1969). W 1969 wystąpiła jako Rapsod w spektaklu, na który złożyły się Widma Stanisława Moniuszki i Konrad Wallenrod Władysława Żeleńskiego. W 1977 ukończyła filologię romańską na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Bibliografia
Na cedat Academia. Kartki z dziejów tajnego nauczania na Uniwersytecie Jagiellońskim 1939–1945. Zebrali i opracowali M. i A. Zarębowie, Kraków 1975; XXV lat T. Rapsodycznego w Krakowie, Kraków 1966 (il.); Gall s. 168; Lachowicz: Dwadzieścia lat; D. Michałowska: Pamięć nie zawsze święta, wspomnienia, Kraków 2004 (il.); 50-lecie T. Rapsodycznego (D. Michałowska; il.); J. Popiel: Los artysty w czasach zniewolenia. Teatr Rapsodyczny 1941–1967, Kraków 2006; Sto lat Starego Teatru; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; Woźniakowska; Dz. Pol. 1984 nr 251; Tyg. Powsz. 1957 nr 48 (T. Kudliński); Akt zgonu, Arch. USC Kraków; Akta, T. Muzyczny Opera i Operetka, Kraków, ZASP (fot.); Almanach 1944–59.
Ikonografia
A. Suchanek: G. Jako Marianna (Świętoszek), rys., oł., 1951 – MNGdańsk; Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
