Osoby

DUDICZ-LATOSZEWSKA Halina, z domu Dudycz, także: Dudiczówna, Dudzlczówna, zamężna Latoszewska (19 grudnia 1902 Aleksandrów Kujawski – 14 stycznia 1994 Skolimów koło Warszawy),

śpiewaczka.

Była córką Edwarda Dudycza i Aliny Honoraty Ćwierczakiewicz; żoną dyrygenta i dyrektora teatrów Zygmunta Latoszewskiego (ślub 21 czerwca 1936 w Warszawie). Pochodziła z rodu wywodzącego się od Chorwata Andrzeja Dudycza (zmarłego w 1589 we Wrocławiu), biskupa-dyplomaty (i przyjaciela Jana Kochanowskiego), który porzucił stan kapłański z miłości do polskiej dworki. 

Głos kształciła w 1924–27 w Warszawie, m.in. pod kierunkiem Heleny Zboińskiej-Ruszkowskiej. W 1928–29 była solistką Teatru Wielkiego w Poznaniu, w 1932–34 śpiewała w Operze w Warszawie, a od sezonu 1934/35 do wybuchu wojny w 1939, ponownie w Poznaniu. Debiutowała 21 marca 1928 w poznańskim Teatrze Wielkim w roli Księżnej w Paganinim i w „Świecie” napisano wtedy:

wykazała wybitny talent sceniczny, umiejętne wyzyskiwanie głosu, pełnego lirycznego ciepła. Gdy się uwzględni wielką muzykalność, dobrą dykcję, jak również i zewnętrzne warunki, pani Dudiczówna może być w przyszłości cennym nabytkiem nawet opery stołecznej.

Zaczęła występować w repertuarze operetkowym (np. jako Aniela w Balu w operze i Violetta w Piękności z Nowego Jorku, 1928), ale jednocześnie objęła czołowe role sopranowe w premierowych obsadach ważnych dzieł operowych, takie jak: Stella (Chopin, 29 września 1928), czy Magda (Jaskółka, polska premiera 25 czerwca 1929). W Warszawie, w Teatrze Wielkim, śpiewała zarówno w przedstawieniach operowych (Eunice w Quo vadis 1933, Micaela w Carmen 1934, Mimi w Cyganerii 1934), jak i w operetkowych (Orfeusz w piekle i Giuditta, 1934), a także w takich teatrach jak Hollywood (w rewii Głowa w górę, 1932) czy Nowy Momus (1934).

Kulminacja jej artystycznych możliwości przypadła na drugą połowę lat 30. w Poznaniu. Wystąpiła wówczas w nowych rolach operetkowych; w 1935 była to tytułowa Hrabina Dubarry, Liza (Kraina uśmiechu), Katia (Katia tancerka), Angela Didier (Hrabia Luksemburg), a w 1939 Annina (Noc w Wenecji). Miała też szereg doskonałych kreacji w operach, jak: Konstancja (Uprowadzenie z seraju, 1935), Caton (Casanova, 1936), Kleopatra (Juliusz Cezar, premiera polska 25 kwietnia 1936), tytułowa Goplana (1936) i Lakamé (1937), Violetta (Traviata, 1938), Hanna (Straszny dwór, 1938), wreszcie Liu (Turandot, 1939); śpiewała również partię Biruty w opero-balecie Syrena (1938). Występowała na koncertach symfonicznych, także radiowych. Role operetkowe gościnnie prezentowała latem 1935 w Toruniu, Inowrocławiu i Ciechocinku.

Podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej występowała w jawnych „Imprezach operowych w Krakowie”, organizowanych przez Stanisława Drabika na scenie Starego Teatru np. w roli Violetty w Traviacie (6 maja 1942). Wystąpiła też jako Rozyna w Cyruliku sewilskim, danym na inauguracji oficjalnego Krakowskiego Teatru Powszechnego (15 marca 1944). Śpiewała w Krakowie także na koncertach Rady Głównej Opiekuńczej i na koncercie Najpiękniejsze melodie i walce świata (6 marca 1943). W Warszawie brała udział jako Angela Didier w operetce Hrabia Luksemburg (12 maja 1944) na scenie jawnego Teatru Miasta Warszawy oraz śpiewała na koncertach w restauracji „Gastronomia”, organizowanych przez Adama Didura i Zygmunta Latoszewskiego (1942) i w kawiarni „U Aktorek” (czerwiec 1943–lipiec 1944); wzięła też udział w tak zwanym „Wielkim festiwalu sztuki” w jawnym teatrze Rozmaitości Jar (1944). Wystąpiła 19 listopada 1944 na koncercie religijnym w kościele Świętego Krzyża w Kielcach, który odbył się na dochód wysiedlonych z Warszawy artystów muzyków. 

W roku szkolnym 1945/46 była profesorką śpiewu w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Łodzi. Po powrocie do Poznania, od 18 maja 1946 do 31 sierpnia 1958 należała do zespołu solistów Teatru Wielkiego. Równocześnie, w 1946–51 pracowała jako pedagog w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej; jej uczennicami były m.in. Halina Łukomska, Irena Jezierska. Wystąpiła gościnnie 7 grudnia 1947 w Operze we Wrocławiu jako Violetta (Traviata), 16 maja 1950 w tej samej roli w Operze Śląskiej a 16 lutego 1952 we wrocławskiej Operze jako Gilda (Rigoletto). Od sezonu 1958/59 była w poznańskiej Operze korepetytorką chóru, a potem do 1 września 1971 opiekunem wokalnym solistów. W 1961–63 dojeżdżała do Opery w Bydgoszczy, gdzie sprawowała kierownictwo wokalne. 

Po wojnie w Poznaniu odnosiła sukcesy jako tytułowa Hrabina (premiera 21 września 1946) i w tej roli oraz Marzenki (Sprzedana narzeczona), a także Micaeli (Carmen), występowała wraz z zespołem poznańskim w Warszawie (4 sierpnia– 2 września 1948); przedstawienie Hrabiny 20 sierpnia transmitowało Polskie Radio. Brała udział w występach poznańskiej Opery im. Moniuszki w Moskwie (21 grudnia 1952–3 stycznia 1953). Pierwszoplanowe partie: Zuzi (Verbum nobile) oraz Gildy (Rigoletto), Konstancji (Uprowadzenie z seraju) i Antonii (Opowieści Hoffmanna) śpiewała od 1949 do około 1955. 

Miała sopran liryczny z możliwością koloratury, muzykalność i dobrą technikę wokalną, a nadto urodę i talent sceniczny;

imponowała dobrą klasą swego bel-canta,

pisał Kazimierz Nowowiejski; miała też styl operowej damy, występowała w przedstawieniach w swoich toaletach i własnej biżuterii. 

Przez cały okres powojennej kariery brała też udział w różnego rodzaju koncertach: w Łodzi („Wieczór aryj operowych”, zorganizowany przez Konserwatorium, 29 kwietnia 1945; koncert Zarządu Okręgowego Ligi Morskiej, 27 czerwca 1945 i Związku Kompozytorów Polskich, 31 października 1945), w Poznaniu (akademia ku czci Chrystusa Króla, 27 października 1946; koncert towarzyszący odsłonięciu pomnika Moniuszki w parku Chopina, 16 grudnia 1951) oraz w Bydgoszczy (koncert solistów w Pomorskim Domu Sztuki, 2 października 1947). W programach symfonicznych wykonywała arie operowe (Händla, Mozarta, Moniuszki, Nowowiejskiego) i operetkowe (Johanna Straussa), np. w Filharmonii w Łodzi (26–27 września 1952), a także nowsze, wirtuozowskie utwory wokalne z orkiestrą, jak Koncert na głos Reinholda Gliera w Filharmonii Poznańskiej (4 listopada 1951) czy Pieśni japońskie Jana Maklakiewicza w Operze i Filharmonii Bałtyckiej (25 marca 1954). 

W Teatrze Wielkim w Poznaniu 18 grudnia 1987 odbył się jubileusz 85-lecia jej urodzin, w formie spotkania z artystką pracowników teatru i zaproszonych gości. Była Członkiem Zasłużonym SPATiF-ZASP-u. Od 1991 mieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Tabl. 10. 

Bibliografia

Almanach 1993/94; Dziadek: Opera Pozn. 1919–2005 (il.); Komorowska: Teatry muz. Drugiej Rzeczypospolitej; Komorowska: Za kurtyną lat; S. Lachowicz: Muzyka w okupowanym Krakowie 1939–1945, Kraków 1988; Lerski: Syrena Record (tu fragm. rec. ze „świata” 1928 nr 15); Mościcki: Teatry 1944–45 (il.); Mrozek s. 288; Nowowiejski: Pod zielonym Pegazem; Opera Pozn. 1919–69 s. 26, 32, 33 (il.), 35, 147, 151 (il.). 155 (il.); Opera w Poznaniu. 75 lat (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Świtała (il.); Teatr Wielki w Warszawie 1833–1933, Warszawa 1933; Weber: Z dziejów opery w Bydgoszczy; Express Pozn. 1987 (20 XII); Kur. Warsz. 1932 nr 248, 264, 1933 nr 102, 143, 292, 1934 nr 5, 10, 26, 149, 1935 nr 33, 68, 140, 1936 nr 92, 1939 nr 108; Nowy Kur. (Poznań) 1928 nr 70; Odra 1947 nr 35 (W. Bazielich); Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 8, 175, 187, 188, 204, 1997 z. 1–4 s. 41, 64, 164, 426, 428, 435, 547–551; Życie Warsz. 1994 nr 14, 16; Afisze, MTWarszawa; Akta, T. Wielki Poznań, ZASP (fot.). 

Ikonografia

Fot. – Arch. T. Wielkiego Poznań, Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.