Tadeusz Mazurkiewicz
MAZURKIEWICZ Tadeusz (30 IX 1887 Dąbrowa Górnicza - 18 VII 1968 Warszawa), dyrygent, dyrektor teatru. Był synem Józefa M., inżyniera, i Romany z Kamieńskich, mężem -> Zofii Zabiełło, potem Aurelii z domu Weishof. Kształcił się w Warszawie, w 1905 brał udział w strajku szkolnym, w 1906 ukończył gimn. realne i Szkołę Muz. przy WTM, gdzie był uczniem m.in. B. Domaniewskiego i M. Karłowicza. Następnie studiował fortepian i dyrygenturę u H. Sitta i A. Nikischa w Królewskim Konserwatorium Muz. w Lipsku, a także był słuchaczem wydz. filoz. tamtejszego uniwersytetu. Uzyskawszy dyplom konserwatorium w 1910, dyrygował na koncertach w Lipsku, i Weimarze. Po powrocie do kraju objął dyr. Tow. Muz. w Piotrkowie, a ok. 1910-16 uczył gry fortepianowej w szkole muz. przy Tow. im. Chopina w Łodzi. W 1912-15 był dyr. Tow. Śpiewaczego "Lutnia" w Łodzi, nast. organizatorem Łódź. Orkiestry Filharmonicznej (pierwszej w dziejach tego miasta; inaug. w grudniu 1915) i kierował nią do końca sez. 1915/16. W sez. 1916/17 został zaangażowany jako kapelmistrz do warsz. T. Wielkiego i 21 XII 1916 poprowadził przedstawienie "Walkiri". Przygotował tu kilka prem., np. "Tajemnicę Zuzanny" (1917), "Orfeusza" Ch.W. Glucka (1918). W listopadzie i grudniu 1918 był członkiem zarządu Zrzeszenia Artystów Opery Warszawskiej. Pracował w poselstwach poi. w Konstantynopolu i Sofii - tu w Operze Narodowej w 1921 wystawił "Halkę". W 1922 dyrygował okresowo w teatrze w Trieście i w Palermo oraz doskonalił się w sztuce dyrygenckiej u A. Vigny, nast. w 1923 w Sofii. W 1923-25 znów był dyrygentem w warsz. T. Wielkim (m.in. w 1924 prowadził "Goplanę"). Działał też w Wilnie, gdzie przygotowana przez niego prem. "Aidy" (styczeń 1925) odniosła duży sukces; dyrygował orkiestrą symfoniczną podczas letnich koncertów w Ogrodzie Bernardyńskim, placówce Związku Muzyków, którego byl jednym z założycieli i prezesem (1925-32). Należał też do grona założycieli ZASP-u, a w 1924-26 pełnił funkcję prezesa związku. W 1926 był dyrygentem Opery Objazdowej pod kier. T. Wierzbickiego, m.in. w Gdańsku, Sopocie, Gdyni, uczestniczył w tournee zespołu po Pomorzu dyrygując "Halką" i "Faustem". Prowadził koncerty Orkiestry Filharmonicznej w Łodzi i koncert dzieł P. Czajkowskiego w Krakowie. W kwietniu 1927 dyrygował w Stanisławowie "Żydówką" i "Traviatą" w wykonaniu artystów opery warszawskiej. Od 1 VI t.r. przez lato dyrygował orkiestrą w Ciechocinku, w czerwcu 1928 koncertami w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie. Występował też przed mikrofonami PR. W 1928 został sprawozdawcą muz. "Epoki", pisywał również do innych gazet. Przez pewien czas był radnym miejskim, interesował się ruchem amatorskim. W 1930 koncertował w Krakowie, Łodzi, dyrygował w operze warsz. ("Madame Butterfly", "Aida" i "Lohengrin"). W sierpniu 1930 z zespołem lwow. opery i operetki występował w Krakowie, ponadto dyrygował koncertami muz. pol. w Sofii i Belgradzie. W ramach tzw. Opery Górskiej, przygotował w Zakopanem "Halkę" (12-16 VIII 1931). W obliczu groźby zamknięcia opery, zorganizował w 1931 Zrzeszenie Artystów i Pracowników Opery Warsz., które powierzyło mu obowiązki dyr. artyst. T. Wielkiego od stycznia 1932. Od lipca t.r. do grudnia 1934 sprawował je wspólnie z Z. Mossoczym. Pod kier. M. odbyły się prem.: "Franceski da Rimini" i "Turandot". W marcu 1933 kierował zespołem artystów opery warsz., występującym gościnnie w Bydgoszczy, w grudniu t.r. prowadził "Halkę" w T. Wiekim we Lwowie, gdzie w 1934 gościł znów z zespołem warszawskim. Od kwietnia 1933 do grudnia 1934 był równocześnie kier. muz. PR. Coraz częściej występował za granicą; np. w 1935-37 dyrygował w Wiedniu, Kopenhadze, Sztokholmie, Oslo, Budapeszcie, Rzymie, Bukareszcie, Zagrzebiu. W sez. 1938/39 odbył kolejne zagraniczne tournee. W latach trzydziestych był posłem na Sejm z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Okupację niem. przeżył w Warszawie; udzielał lekcji muzyki. Na inaug. jawnego Krak. T. Powszechnego 15 III 1944 dyrygował "Cyrulikiem sewilskim". W 1944 i 1945 pełnił obowiązki inspektora orkiestr wojskowych w Lublinie (zorganizował tu 1 I. 1945 wykonanie fragm. "Halki"), potem inspektora orkiestr kolejowych w Min. Komunikacji. W 1945-49 był dyrygentem Sceny Muzyczno-Operowej Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie; sprawował kier. muz. "Cyrulika sewilskiego" i "Fausta" (1946), "Halki" i "Sprzedanej narzeczonej" (1947). Po utworzeniu w 1949 Państw. Opery i Filharmonii był jej dyrygentem, nast. od 1951 w Operze warsz. korepetytorem solistów. W 1949-50 prowadził też orkiestrę Warsz. Tow. Muzycznego. Zabierał głos na łamach czasopism, publikował artykuły w programach operowych. W 1958 przeszedł na emeryturę. W jego karierze temperament działacza przesłaniał skłonności artyst., w obu dziedzinach ambicje miał większe niż możliwości, a cechy charakteru nie przysparzały mu przyjaciół. Bibl.: Almanach 1967/68; Błaszczyk: Dyrygenci (il.); Ciesielski: Teatr poi. w Gdańsku; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 126, 257 (il.); Formanowicz; Kaczyński: Dzieje "Halki"; Korolewicz-Waydowa; Krak. muz. 1918-39; Krasiński: Warsz. sceny; Kwiatkowski: Tu PR Warszawa; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Orlicz (il.); SMP; Świtała; Dz. Lud. 1933 nr 300; Kur. Stan. 1927 nr 350; Kur. Warsz. 1919 nr 233, 1921 nr 104, 174, 1923 nr 218, 246; Muzyka 1925 nr 10, 1926 nr 1, 2 (il.), 3, 1927 nr 5, 6, 1928 nr 6, 1930 nr 3, 4, 6, 1932 nr 1-2; Pam. Teatr. 1963 z. l-4 s. 204; Scena i Widownia Warsz. 1946/47 nr 3, 1948 nr 5 (il.); Życie Warsz. 1968 nr 178; Afisze, IS PAN; Akta, T. Wielki Warszawa; Akta (tu fot.), ZASP; Prosnak: T. Wielki. Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., MTWarszawa, ZASP. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
