Osoby

DELEKTA Franciszek (1 grudnia 1920 Żmigród Nowy koło Jasła – 31 stycznia 1988 Kraków),

aktor, śpiewak. 

Był synem Henryka Delekty, sekretarza sądowego, i Kunegundy z Brożynów; mężem aktorki i malarki Izabeli Wicińskiej (ślub 29 czerwca 1959 w Krakowie); ojcem dyrygenta Rafała Jacka Delekty. Od 1922 roku związany był z Krakowem. Maturę zdał w 1939 w VIII Państwowym Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym im. Augusta Witkowskiego i zamierzał rozpocząć studia na wydziale rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, które uniemożliwił wybuch II wojny światowej. W czasie okupacji niemieckiej pracował m.in. jako robotnik, sprzedawca w sklepie J. Meinla przy Floriańskiej. Równocześnie uczył się śpiewu, najpierw u Karola Urbanowicza, a od 1945 u Bronisława Romaniszyna. 

Jak sam podawał, na początku 1945 zaczął występować w zespole objazdowym Polskiego Związku Zachodniego, równocześnie pracował jako magazynier, a potem urzędnik. Od sezonu 1947/48 zaangażował się do Teatru Młodego Widza, gdzie pozostał do końca 1951/52; w 1948 zdał eksternistyczny egzamin aktorski.  Grał w większości przedstawień tego teatru, przeważnie role drugoplanowe, takie jak: Antek (Trzech urwisów z Ontario), Stańczyk (Farfurka królowej Bony) – 1948; Hengo (Stara baśń), Miles Hendon (Książę i żebrak) – 1949; Czan-Czien i Czang Lin (Koło kredowe Li-Hing-Tao, 1950); Ernest (Koncert Aleksandra Fredry), Żuków (Samotny biały żagiel), Wagant (Nawojka) – 1951; Burun (Poemat pedagogiczny), Walery (Powrót posła, 1952). Niekiedy był konsultantem wokalnym przedstawień muzycznych, np. w Teatrze Lalek Groteska: Orfeusza w piekle (1956) i Czerwonych pantofelków (1981). 

W 1952 ukończył klasę śpiewu solowego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej i został asystentem Romaniszyna. W 1952–54 uczył śpiewu w Średniej Szkole Muzycznej, a w 1952–87 na Wydziale Wokalnym oraz emisji głosu na Wydziale Nauczycielsko-Instruktorskim i Wydziale Wychowania Muzycznego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (od 1979 Akademia Muzyczna). Wykształcił wielu śpiewaków, m.in. Teresę Gryboś. Sam też występował jako śpiewak. Był pierwszym wykonawcą Strof Krzysztofa Pendereckiego na Warszawskiej Jesieni (1959) oraz pieśni Zbigniewa Bujarskiego i A. Frączkiewicza. W 1965 w Joannie d’Arc na stosie, wystawionej w Filharmonii Krakowskiej, wystąpił w rolach: Osła, Huertebisse‘a, Regnaulda de Chartre, a w latach 80. w Filharmonii Rzeszowskiej brał udział w Ocalałym z Warszawy. Na przełomie lat 70. i 80. wystąpił w około 20. przedstawieniach amatorskich Teatru Regionalnego w Krakowie. 

Od lat 60. do końca życia był wykładowcą dykcji i emisji głosu w Seminariach Duchownych w Krakowie i Tarnowie. Dbał również o emisję głosu Akademickiego Chóru Uniwersytetu Jagiellońskiego, Chóru Cecyliańskiego i innych amatorskich zespołów chóralnych Krakowa. 

Za działalność dydaktyczno-wychowawczą w 1974 otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki III stopnia. 

Bibliografia

10-lecie T. Młodego Widza w Krakowie (il.); Leksykon pol. muzyków pedagogów (tu bibl.); Rozmaitości przez 20 lat (il.); Akta (fot.), ZASP; Programy, IS PAN; Almanach 1944–59; www.encyklopediateatru.pl; Inf. syna, Rafała Jacka Delekty. 

Ikonografia

I. Wicińska-Delekta: D. jako Wagant (Nawojka), rys., kredka, papier, 1951 – MHKraków.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.