Róża Birtusówna
BIRTUSÓWNA Róża, Lula, zamężna Wyka (22 grudnia 1910 Kraków – 9 czerwca 2000 Warszawa),
aktorka.
Była córką kupca, właściciela m.in. sklepu na Krupówkach w Zakopanem, Stanisława Birtusa i Marii z Tysowskich; żoną Mariana Wyki (ślub 5 września 1939 w Warszawie), przed wojną urzędnika bankowego, z zamiłowania lutnika, współtwórcy Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników, stryjecznego brata Kazimierza Wyki, historyka literatury. Ukończyła gimnazjum w Zakopanem. Po przeprowadzce do Warszawy uczyła się w Szkole Rytmiki i Plastyki Janiny Mieczyńskiej, a w 1931–39 była adeptką i aktorką Instytutu Reduty (słuchaczem był też Marian Wyka, który w Reducie używał pseudonimu Tamo). Od 1933 występowała w przedstawieniach Zespołu Reduty w Warszawie i w objazdach, m.in. jako: Hela (Murzynek), Córka (Teoria Einsteina), Panienka z pensji (Pierścień wielkiej damy). W Teatrze Szkolnym Reduty prowadziła dział administracyjny i brała udział w przedstawieniach, m.in. jako: Domowy (Podanie o Piaście), Dworka (Żaki krakowskie) oraz w Zamarzniętym sercu. W 1936 w radiowym Weselu grała Haneczkę; brała udział w porankach poetyckich Instytutu Reduty. Prowadziła też bibliotekę Reduty. W latach II wojny światowej i okupacji niemieckiej pracowała w Warszawie w kawiarni „U Aktorek”. Po wojnie mieszkała nadal w Warszawie, krótko współpracowała z Teatrem Polskiego Radia. Później, w Liceum im. Batorego współtworzyła i prowadziła bibliotekę oraz kółko teatralne, reżyserowała szkolne przedstawienia.
Bibliografia
O zespole Reduty s. 277, 300, 304, 314, 355, 380, 416; Osiński: Pamięć Reduty (il.); Wilski: Szkolnictwo; Pam. Teatr. 1960 z. 2 s. 289, 1999 z. 2 s. 40 (il.), 47 (il.), 58, 61, 66, 67, 69, 70, 75; Akt ślubu nr I-15/705/1939, Arch. USC Warszawa; Akt zgonu, Arch. Cmentarza Powązkowskiego Warszawa; Inf. córki, Anny Wyki.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
